Metaverse’de ‘sanal gerçeklik’ hangi büyüklüğünde gerçek?

Metaverse gerçek evrensel dahi sağlam çok mevhum abaşo evrensel kapsayan, çok boyutlu spekülâtif tek sayısal evrendir . Dr . İsmail Maden, bitimi günlerde sıklıkla tartışılan Metaverse teknolojisi dahi olası tehditlerini AA Analiz Masası’na değerlendirdi . ***Yaşadığımız salgın süreci, Facebook’un şirket adını “Meta”ya dönüştürmesi dahi Metaverse’e yapacağı yatırımları duyurmasıyla popülerliğini artırmış olsa bile esasında Metaverse görülmemiş tek mefhum değil . Bilim montaj romanlarında, filmlerinde Metaverse ismiyle dahi başka isimlerle dahi mevhum sayısal evrenlerle karşılaşıyoruz . Popülerliğine rağmen Metaverse’in hangi olduğu dahi neleri kapsadığı üzerine safi tek tanımlama gerçekleştirmek mümkün değil . “Evren ötesi” bilinen bile “üst evren” şeklinde Türkçeleştirebileceğimiz Metaverse, içerisinde bulunduğumuz gerçek evrensel dahi sağlam çok mevhum abaşo evrensel havi çok boyutlu spekülâtif tek sayısal evrendir . Metaverse ilen alâkadar beklentilerin çoğu esasında günümüzde dahi deneyimleyebildiğimiz yalnız tek kısmı henüz kitleselleşmemiş teknolojilerden oluşur . Kullanıcıların kendilerine tek avatar oluşturup seçenek mevhum tek hayatı yaşadıkları “Second Life” (İkinci Hayat) dünyasında okula gitmek, işe başlamak, varidat çay kenarında kuyu kazmak etmek, insanlarla sosyalleşmek dahi yatırım gerçekleştirmek mümkündür . Hatta Second Life üzerinden kazanç kazanıp, yerde parayı gerçek dünyaya pişirmek bile söz konusudur . Metaverse’de bizi neyin beklediğini bilmiyoruz . Böyle tek atomculuk gerçekten mevcut olup olmayacağını bile . Pek çok Metaverse projesi henüz emekleme aşamasında . Yine artırılmış dahi mevhum gerçeklik teknolojilerinin bilinen bile bunları tek araya musil genişletilmiş gerçekliğin (XR) katetmeleri mukteza ağır ol tek ara mevcut . Teknolojik namına gelişmelerinin yanı sıra ucuzlayıp kitleselleşmeleri dahi gerekiyor . Metaverse evreninin kapsamıSanal dünyada uygulamaların kişisel ekonomilerini oluşturmaları görülmemiş tek hâl değil . Sanal gerçeklik (VR) gözlüklerini giyerek tek dinleti bilinen bile topu maçını izlemek, -bilgisayar dahi televizyondan izlemekten farklı olarak- 360 derecelik mevhum evrende kameranın değil, gözlerinizin odaklandığı alanı izlemek mümkün . Yine mevhum gerçeklik evreninde çevrim içi eğitim bilinen bile toplantılar yapılabilmektedir . Artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları ilen telefonunuzdan beğendiğiniz ayakkabıları önce telefonun kamerasını ayağınıza tutarak, ayağınızda deneyip nasıl durduğuna bakıp satın örtmek bile mümkün . Artan genel ağ hızlarıyla beraberce sergen interneti (IoT) dahi belirsizlik sıfatı geçen gün henüz aşkın hayatımıza giriyor . Akıllı evler, akıllı şehir uygulamalarıyla bağ birbirleriyle haberleşip önden belirlenmiş görevlerini memelilerden müdahalesi olmadan istiare-i temsiliye getirebiliyor . Giyilebilir yordamlık dahi geçtiğimiz yıllarda ağır ol ara katetti . Akıllı saatler nabzınızı; akıllı mücevherler hangi büyüklüğünde uyuduğunuzu, üzüntü durumunuzu; akıllı ayakkabılarınız hangi büyüklüğünde koştuğunuzu, kaç besinlerin yaktığınızı; akıllı yoga taytlarınız şayet astronom doğru yapıp yapmadığınızı küpe küp deyince küp adama düp der söylüyor . Bunların tamamı kitleselleşmemiş dahi olsa günümüzde deneyimlenebilen teknolojiler . Metaverse’i alışılmamış tek yordamlık namına değil, nakışlı hazırda kullanılan sağlam çok teknolojinin gelişerek beraberce mahal aldığı tek mahal namına düşünmemiz gerekir . Zeki Müren’in dahi hafif gördüğü, bile görmekle kalmayıp tek kafede oturup çay içebildiği tek kâinat namına düşünebiliriz . Metaverse’in temel vadettiği şayet tüm bunların iç içe geçtiği dahi etkileşimin çok henüz üst düzeyde gerçekleştiği tek kâinat . Metaverse’i alışılmamış tek yordamlık namına değil, nakışlı hazırda kullanılan sağlam çok teknolojinin gelişerek beraberce mahal aldığı tek mahal namına düşünmemiz gerekir . Zeki Müren’in dahi hafif gördüğü, bile görmekle kalmayıp tek kafede oturup çay içebildiği tek kâinat namına düşünebiliriz . Metaverse’in geleceği tartışmalıTüm yerde teknolojiler arasından Blockchain teknolojisinin (ödeme sistemleri dışında) Metaverse’de nasıl mahal alacağı, yerde mevhum atomculuk geleceği açısından tehlikeli öneme iye . Blockchain teknolojisi, rastgele tek merkezi yapıya ihtiyaç duymadan muta tabanı oluşturmaya imkân sağlıyor . Metaverse üzerindeki kimliklerimiz, bugün ürettiğimizden çok henüz aşkın kişisel verilerimiz -kendimize birlikte söyleme etmekten çekindiğimiz his durumlarımızın verileri dahi dahil- merkezsiz tek ortamda mı, aksi hâlde sürece karışma çoban yordamlık devlerinin merkezi muta tabanlarında mı tutulacak? Her çatal merkezde bile millet düvel yerde ağız kullanmak nasıl yaklaşacaklar? Ulus devletlerin yerde mevhum evrenlerdeki pozisyonu hangi olacak? Bu imişçesine sorular amete belirsizliğini koruyor . Devletlerin günümüzde evire çevire yaygınlaşan kripto paralarla alâkadar da takınacakları tavır belirsizliğini sürdürürken Metaverse babında nasıl adımlar atılacağı düşkünlük natürmort . Metaverse ilen alâkadar beklentilerin çoğu esasında günümüzde dahi deneyimleyebildiğimiz yalnız tek kısmı henüz kitleselleşmemiş teknolojilerden oluşur . Kullanıcıların kendilerine tek avatar oluşturup seçenek mevhum tek hayatı yaşadıkları “Second Life” (İkinci Hayat) dünyasında okula gitmek, işe başlamak, varidat çay kenarında kuyu kazmak etmek, insanlarla sosyalleşmek dahi yatırım gerçekleştirmek mümkündür . Hatta Second Life üzerinden kazanç kazanıp, yerde parayı gerçek dünyaya pişirmek bile söz konusudur . Sanal gerçeklik hangi büyüklüğünde gerçek?Sanal gerçeklik deneyimlerinin genişlik popülerleri arasında mahal saha Richie’s Plank Experience’da, kullanıcılar mevhum gerçeklik gözlüklerini taktıktan müteakiben tek asansöre binip üst katlara doğru çıkmaya başlarlar . Asansör kapısı açıldığında önünüzde mahal saha cıyaklamak tahtaya basıp yürümeniz dahi sonrasında bile yüreklilik edebilirseniz aşağı atlamanız gerekmektedir . O zihin gerçekte tek odada olduğunuzdan dahi atacağınız tek adımın çalışmak içerisinde atılacak tek adım olduğundan yüzde yüz inanılır olmanıza rağmen, mevhum gerçeklik dünyasında artdil adımın hafif gökdelenden aşağı düşürecek olduğu duygusal hafif avarız . Beyninize artdil adımı atmış komutunu vermekte çok zorlanırsınız . Bununla beraberce bulunan Deep Fake dahi seda klonlama teknikleriyle şu zihin birlikte rastgele birisinin gerçekte hiç yok tek videosunu üretmek, hiç söylemediği şeyleri söyletmek dahi yerde ses-görüntü kombinasyonunun gerçeğe bitimi basamak yakın olması mümkün . Bunun 360 basamak mevhum gerçeklik evreninde karşınıza çıktığını dahi bile elinizdeki özel aksesuar yardımıyla temas hissini yaşayabildiğinizi düşünün . Neyin gerçek neyin mevhum olduğunu farkına varmak bugün birlikte evire çevire zorlaşmışken yerde çok henüz büyük tek alan kıraat namına karşımıza çıkacak . Sonuç olarak, Metaverse’de bizi neyin beklediğini bilmiyoruz . Böyle tek atomculuk gerçekten mevcut olup olmayacağını bile . Pek çok Metaverse projesi henüz emekleme aşamasında . Yine artırılmış dahi mevhum gerçeklik teknolojilerinin bilinen bile bunları tek araya musil genişletilmiş gerçekliğin (XR) katetmeleri mukteza ağır ol tek ara mevcut . Teknolojik namına gelişmelerinin yanı sıra ucuzlayıp kitleselleşmeleri dahi gerekiyor . Walter Benjamin 1935’te yazdığı Mekanik Yeniden Üretim Çağında Sanat Yapıtı makalesinde; kameranın icadının, zanaat eserinin teşhir değerinin kült değerinin önüne geçmesine sebep namına zanaat eserinin özgünlüğünü/biricikliğini kaybetmesine karada açtığını savunur . Metaverse şayet tüm dünyanın, insanların, bile anı dahi hayallerin özgünlüklerini yitirdiği tek kâinat husul potansiyeli taşıyor . Metaverse’de bizi muntazır genişlik büyük muhatara gerçekliğimizi dahi gerçekliğe üzerine algımızı kaybetme ihtimalidir . ***[Doktorasını Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesinde kohezif Dr . İsmail Maden, Memoria Bilişim dahi Medya A . Ş . ’nin kurucusudur] .