Ayasofya: Statüsüyle alâkadar tartışmaların hiç bitmediği kutsî mekân

Bu helenist mabedin aradan geçen 1500 yıldan müteakiben amete gündemde bulunması bazı düşünceleri dahi şahsi deneyimlerimi aklıma getirdi . Hristiyan dünyasının yapısı dahi mimarisi açısından genişlik büyük kiliselerinden çoban Ayasofya, 1453'te camiye dahi ardından 1935 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından müzeye dönüştürüldü . Bugün dahi İstanbul'u görüşme fail yabancı turistlerin genişlik çok uğradığı helenist eserlerin başında mahal alıyor . İstanbul'un fethi, İslam dünyasında hangi kadar tek "lütuf" namına algılandıysa, Hristiyan dünyasında bile tek artdil büyüklüğünde "işgal" namına görüldü . Ayasofya'yı görüşme ettiğim günlerden birinde, içindeki devasa geniş avlusuna giren 50-60 büyüklüğünde iptidaî öğrencisi, genç öğretmenlerinin etrafında toplanmıştı . Öğretmenin çocuklara hangi söyleyeceğini düşkünlük ettiğim için az buçuk bile çekinerek örs misafirliği yaptım . Öğretmen çocuklara Ayasofya'yı şöyle tanım ediyordu:"Çocuklar, burası altu önce büyük tek kilise idi . Sonra toplayan oldu, şimdi dahi müze namına kullanılıyor . Gezerken saygılı olun . Burası kutsî tek mahal . "Öğretmenin üç cümle ilen 1 . 500 yıllık Ayasofyayı yerde şekilde yalın dahi özlü tek biçimde anlatması büyüklüğünde doğal tek şey olamazdı . Zaman içinde karşılaştığım insanlarla Ayasofya üzerine sağlam çok tartışma yaptım . 1990'ların sonlarında Londra'da BBC Türkçe yayınında gene Ayasofya için yapılan tek mülakatta mahal aldım . Ayasofya'nın ibadete (cami olarak) açılmasını savunan tek meslektaşımla tartıştık, yalnız tek türlü görüş birliği sağlayamadık . Bir süre müteakiben Atina'daki Yunan/Amerikan Derneği Başkanı, ofisimi görüşme ederek Ayasofya'nın ibadete açılması için Türk hükümetine tek öneride bulunmaz istediklerini söyledi . Öneri şöyleydi:"Ayasofya dönüşümlü namına ibadete açılsın . Bir ağrı Müslümanların; diğer ağrı Hristiyanların namaz niyaz ayak ucu boynu altında kalsın! . Bunun karşılığında Atina'ya Mustafa Kemal Atatürk'ün tek büstünü yerleştirmeyi üstleniriz . "Ayasofya'nın yerde şekilde ibadete açılması milyonlarca Hristiyanın İstanbul'a akın etmesine dahi sebep onay . Turizmden kazanırsınız . "Öneriyi musil kişi öyle görülegelen akraba olmadığı için, aslında salık namına "sansasyonel değeri" vardı . Tam bile artdil günlerde Ayasofya'nın üst bölümündeki tabanında gözlenen kayşa tehlikesine karşı alınması mukteza önlemlerin, özdeksel engellere takıldığını öğrenmiştim . Bu veçhile toplantı başkanının önerisine karşılık, gayrı seçmeli namına başka tek öneri getirdim:"Ayasofya'nın telâşlı kalabilmesi için, tabanının kayşa tehlikesi için alınan önlemlere derneğinizin altından girip üstünden çıkmak dayanak vermesini önerirseniz kanımca henüz kıymetli olur, henüz emeksiz onaylama görür . "Dernek başkanı verdiğim cevaptan sağlam kıvançlı olmadığını gösterdikten müteakiben önerisini Yunan basınına yaydı . Ardından Ayasofya'da ilk dördün gerçekleştirmek üzere 3 otobüs dolusu insanın örf çıktığını açıkladı . Olay Türk dahi Yunan basınında büyüyünce otobüsler, toplantı başkanının yerde inisiyatifini onama etmeyen Yunan hükümetinin talimatıyla Yunan sınırından arka döndürülmüş; büyük tek krizin önüne geçilmişti . Olayın Türkiye'de büyük ebat kazanması üzerine Ayasofya önünde toplanan yüzlerce fanatik, rükû kılmak için Ayasofya'ya istemeyerek girmeye hazırlanıyordu . Ayasofya'nın artdil dönemdeki kadın müdürünün dışarı çıkarak "Hemen burayı bırakma edin; aksi hâlde Ayasofya'yı kapatır, er çağırırım" şeklinde bağırdığına kendi şahit olmuştum . 2002 seçimlerini müktesib AKP iktidara geldiğinde İsviçreli tek gazete muhabiri arkadaşım "Bak göreceksin, yerde hükümet 10 yıl içinde Ayasofya'yı camiye dönüştürecek" iddiasını ortaya atmıştı . Bunun mümkün olamayacağına inandığım için "en pahalısından 12 şişe kırmızı şarap" iddiasına girmeyi onaylama ettim . 2012 yılının yılbaşı gecesinde genişlik pahalısından 12 şişe kırmızı şarabın sahibi oluvermiştim!Günümüzdeki kutlamalarİstanbul'un Fethi kutlamaları, AKP döneminden önce hiç yerde büyüklüğünde görkemli tek şekilde yapılmıyordu . Orhan Pamuk'un tek konferansta "On binlerce insanın yaşama verdiği İstanbul'un açma kutlanmaz; anılır" dediğini anımsıyorum . Ayasofya'nın bitimi kutlamalarda özellikle ön ipin ucunu kaçırmak çıkarılması özellikle dahi içinde, Fetih depremyazar Arapça okuyan imamın karşısına kurulan korkunç ekranda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın canlı görüntüsünün mahal alması Batı dünyasında oldukça tartışıldı . Kendilerini Ayasofya'nın altu sahipleri namına gören Ortodoks dahi Katolikler, Ayasofya'nın müze namına kalmasından yana . Ancak bitimi kutlamalarda Ayasofya'nın baş üstlence oynaması Batı basınında dahi salık sitelerinde sual işaretleri yarattı . Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Mustafa Kemal'in vasiyetine rağmen, Ayasofya'yı müslümanların ibadetine açmaya hazırlandığı" şeklinde yorumlar yapıldı . İsviçreli gazete muhabiri arkadaşımın "12 şişenin intikamını" örtmek için benimle görülmemiş tek iddiaya başlamak isteyeceğinden şüpheleniyorum . Erdoğan: Ayasofya'yı müze statüsünden çıkarır, adını Ayasofya Camii koyarızFetih etkinliklerinin görkemine karşı alaycı ifadelerle yaklaşanlar bile evet . Öyle ki, tek İtalyan mimarın söyledikleri yine "viral" oluverdi . İtalyan örekmen İstanbul'un fetih şenlikleri hakkında alaycı tek üslupla "1453'ten festekiz amete yerleşemediler" demişti . Bir başkası "İstanbul'u fethettiklerine amete inanamıyorlar" didi . Buna karşı Türk basınında "İstanbul'un fethini amete hazmedemediler" şeklinde salık başlıkları yayınlandı, İstanbul'un fethindeki kahramanlıklar kaleme alındı . Buna karşı, "Asıl kahramanlık, tek avuç insanın güçlü Osmanlıya karşı çatal ağrı süresince direnişidir" diyenler dahi evet . Yunan Dışişleri Bakanlığının "Unesco himayesi altındaki dünya mirası Ayasofya'nın başka amaçlara aygıt edilmesi onaylama edilemez" şeklindeki açıklamasına karşı Türk Dışişleri Bakanlığı, Yunanistan'a "tarihi kompleksinden kurtulmasını" önerdi . Bu açıklamaya, "Türkiye'nin Ayasofya üzerinden megalomanlık yapmaya bitimi vermesi gerektiği" ifadeleriyle karşılık verildi . Oysa İstanbul, henüz 1821'de kurulan Yunanistan'ın tek parçası değildi . İstanbul, teklifli dili Helence çoban Doğu Roma İmparatorluğu'nun 10 1000 nüfuslu başkenti namına Sultan 2 . Mehmet tarafından fethedilecek; kentin içinde yaşayan dahi kendilerini, sanıldığının tersine Helen/Yunan değil Romalı namına tanımlayan ahalisine gönül dahi kurumlar özgürlüğü tanınacaktı . Bugün için İstanbul'da yaşayan Rumlara gıyabî yerde adın kökeni dahi Romalı ibaresinden gelecek geliyor . Bizans İmparatorluğu döneminde Helenler, cilve Türkçedeki adıyla Yunanlar, 12 tanrılı putperestler namına değersiz görünürlerdi . Sonuç namına lâzım 1453, gerekse Ayasofya ifadelerinin milliyetçiler tarafından amete birer "ok dahi kalkan" malzemesi namına kullanılması, Batı dahi Doğu'daki hep oylarının bulunmayan sıralı bıçak dahi tiksinme duygularını kabartmaktan başka tek işe yaramadığı görülüyor . .