Sahte Anılar: Beynimiz Sahte Anıları Nasıl Yaratıyor?

Bir zamanlar, Mahmut niteleyerek tek eş vardı . Mahmut, tek gün hırdavat dükkanında alışveriş yaparken, silahlı tek hırsız içeri girer . Hırsız, gümüş tek kesici çıkartıp, bütün parayı çalar . Sonrasında, artdil anda aklına gelmişçesine, kasanın yanındaki aritmetik makinasını dahi tek çekici alır dahi çığal çantasına tıkıştırıp, dükkanı bırakma fiyat . Olay istiare-i temsiliye anında kolluk çağırılır; yalnız Mahmut polisi beklerken, olaya tanıklık fail tek diğer kişi çoban Merve ilen söyleşi ederler . Merve, Mahmut'a hırsızın kaçmadan önce aritmetik makinasını dahi tek tornavida çaldığını gördüğünü söyler . Polis gelip dahi Mahmut'u sorguya çektiklerinde, Mahmut gördüğü belirsizlik sıfatı şeyi müthiş tek detayla anlatır: Gümüş silahı, adamın tipini, çaldığı parayı dahi aritmetik makinasını . Polis, çalındığını duydukları tek diğer aletle alâkadar sorar: "Çaldığı tek çekiç miydi, tek tornavida mı?" Mahmut cevaplar: "Tornavida . "Bu nasıl olur? Mahmut, çok açık tek şekilde olayı görmüştür . Neden çekiç değil de, tornavida olduğuna yetinme getirmiştir? Bunun 4 açıklaması olabilir:Aslında genişlik başından, tek çekiç çalındığını görmemiş olur . Sadece Merve'den tek tornavidanın çalındığını duyduğu için bunu söylemiş olur . Hem çekiç özellikle dahi tornavida çalınmış olabileceğini hatırlıyor olabilir; yalnız Merve, tornavida dediği için artdil bile Merve'nin hafızasına kendisininkinden henüz çok güvenmiş olur . Hem çekicin çalındığını görmemiş, özellikle dahi Merve'nin tornavida çalındığını söylediğini gerçek namına duymamış olabilir; amma kolluk tarafına çatal seçenek sunduğunda, artdil ikisinden birisini gelişigüzel seçmiş olur . Aslında tek çekicin çalındığını gerçekten dahi görmüş olabilir; yalnız Merve tek tornavidadan bahsettiğinde, iye olduğu anı değişmiş, baskılanmış bağlaç bozulmuş olur . Bunların belirsizlik sıfatı akraba olasıdır dahi aynı hırsızlık 4 kez yaşansa, Mahmut'un zamanı çoban 4 farklı kişi, yerde 4 farklı veçhile dahi "tornavida" cevabını vermiş olur . Yani bireyler, büsbütün farklı bilişsel süreçlerden geçerek, uygun aynı sonuca varabilirler . Ancak bizi yerde yazıda ilgilendiren, dördüncü olasılıktır . Buna, hatalı malûmat dağılmak adı verilir . Hafızanın gerçek namına hangi olduğunu dahi nasıl çalıştığını henüz bilmiyoruz . Moleküllerin anılara dönüştüğüne yönelik tek gözlem yapmayı başarmış olmamıza rağmen, anıların gerçek namına imkansızlık depolandıkları, nasıl çağrıldıkları, konuşma merkezi yerde anıların doğru yerlerini nasıl hatırladığı, anıların giderek nasıl bozulmadığı, bozuluyorsa hangi düzeyde bozulduğu, konuşma merkezi ne anıyı hangi düzeyde kaydetmeyi yeğleme ettiği, ne bilgilerin görmezden gelineceğine nasıl değişmeyen verdiği imişçesine detaylar safi değil . Bunların belirsizlik sıfatı aylık yönelik çalışmalar bulunan dahi bitimi basamak ilginç bulgular gelmeye sürme ediyor; örneğin anı ironisi namına bilindik tek vakıa çerçevesinde, hafızamızdaki tek anıya belirsizlik sıfatı eriştiğimizde artdil anının bozulduğunu dahi zayıfladığını biliyoruz . Benzer şekilde, tek ânı fotoğraflamaya çalışmanın, artdil ânın bilahara hatırlanma ihtimalini azalttığını bile biliyoruz . Ama bütüncül dahi doygunluk alkar tek anı teorisi oluşturmak için gidecek yolumuz çok . Sahte Anı Nedir? Nasıl Oluşur?Anılarla alâkadar genişlik ilginç olgulardan tek diğeri şayet düzmece anı kavramıdır . Sahte anılar, doğru dahi yaşanmış olduklarından akşama sabaha %100 inanılır olduğumuz; yalnız genişlik azından tecrübî şartlar altında, gerçek olmadıkları nesnel namına gösterilebilen anılardır . Londra Üniversitesi'nde dengesiz anılar üzerine çalışan Chris French şöyle diyor:Sadece tanık olduğumuz anıları çarpıtmakla kalmıyoruz, aynı zamanda hiçbir vakit yaşanmamış olaylara üzerine anılar birlikte üretebiliyoruz! Bu anılar özellikle de, işlevi tartışmalı çoban psikoterapi tekniklerinin kullanımı sonucunda maksatsız dahi olsa bağlaç bazı ruhiyat deneyleri çerçevesinde kastî namına bile olsa sıklıkla üretilebilmektedir . Örneğin 1990'larda yapılan bazı psikoterapi seansları sırasında geçerli uyku dahi diğer aşılama yöntemleri sonucunda Nadean Cool isimli tek hemşire yardımcısı, aslında satanist tek kültün parçası olduğuna, plâstik yediklerine, tecavüz edildiğine, hayvanlarla cinsellik yapmaya zorlandığına dahi 8 yaşındaki tek arkadaşının cinayetini izlemeye zorlandığına inandırılmıştı . Ancak bağımsız soruşturmalar, bunların hiçbirinin doğru olmadığını gösterdi . Çocuğun ailesi psikologu sav ettiğinde, ruh bilimci suçunu kabullendi dahi 2 . 4 1000000 dolarlık sıkıntı ödemeyi onaylama etti . Bu, düzmece anıların isteyerek bağlaç bilmeden yerleştirildiği yalnız türel olay değildir . Bunun tehlikesi açıktır: Görgü tanıklarının bağlaç kurbanların anıları isteyerek namına bağlaç olmayarak değişime açıksa, türel süreçlerde sıklıkla başvurulan yerde kanıtların güvenilirliğine henüz bile gölge düşecektir . Daha önceden görgü tanıklarının güvenilirliği konusunu işlemiştik; yalnız düzmece anı kavramı, yerde soruna ilâve tek doğruların eklemektedir . Örneğin yapılan tek çalışmada, katılımcıların %70'i hiçbir suç işlememiş olmalarına rağmen, düzmece anılar yerleştirilmesi aracılığıyla hırsızlık, saldırı dahi bile silahlı saldırı suçları işlediklerine inandırma edilebilmişlerdir . Hepsi dahi hiç yaşanmamış çoban yerde olayları bitimi basamak karmaşık tek ayrıntı dahi çok sayıda işitme organına başvurarak anlatmışlardır . Mandela Etkisi: Sahte Anılar, Kitlesel Boyuta Ulaşabilir!Daha önceden yapılan çalışmalar, farelerin beyinlerine moleküler yöntemlerle düzmece anılar yerleştirilebileceğini göstermiştir; yalnız düzmece tek anının oluşabilmesi için illâ hücre boyutunda moleküler tek müdahale gerekmez . 20 . yüzyılın genişlik büyük psikologları arasında gösterilen, Irvine'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden Elizabeth Loftus şöyle diyor:Yazdığım bütün makalelerde, verdiğim bütün dersler dahi seminerlerde aktarmaya çalıştığım anne benek şu: Bir insanın küpe küp deyince küp adama düp der bütün inandırıcılığıyla dahi bitimi basamak hissî tek şekilde, oldukça detaylı tek biçimde tek şey söylemesi, artdil şeyin gerçekten yaşandığı anlamına gelmez . Spesifik tek ânın gerçekten yaşandığından, cilve elimizdekinin gerçek tek anı olduğundan inanılır dönüşmek için, ansızın aşkın kişinin artdil olayı şerik tek şekilde doğrulaması gerekir . Aksi takdirde onun başka süreçlerin tek ürünü husul belkili vardır . İlginç tek şekilde, çok sayıda insanın aynı şeyin doğruluğunu sav etmesi bile, tek anının gerçek tek anı olduğunu güvence etmemektedir . Çoğunluğun iddiasının doğru dönüşmek zorunda olduğuna yönelik yanılgının tek çoğunluğa başvurma safsatası (argumentum tanımlamaya populum) husul riski taşıması tek yana, Mandela Etkisi namına bilindik tek psikolojik/sosyolojik olgudan ötürü çok sayıda insan, büsbütün hatalı tek anıya iye olur . Örneğin Türkiye'deki birçok kişi, Türkçeden şapkalı harflerin çıkarıldığına inanmaktadır, bile bunun "kesin bilgi" olduğuna "yemin edebilecek" büyüklüğünde mutekid aç tavuk kendini arpa ambarında sanır birlikte bulabilirsiniz; ki böyle tek şey hiç değil yaşanmamıştır . Daha bile ilginci, yaratma efsanelerinin dahi mitlerin tersine Mandela Etkisi çerçevesinde kitlesel namına hatırlanan düzmece anılar, tek kişi bağlaç grubun yaydığı yalanlardan doğmaz (yani internette yayılan hatalı tek bilimcilik mitleşmesinden kaynaklanmaz) . Daha çok şerik deneyimlerin, algıların, fikirlerin şerik tek şekilde hatalı yorumlanmasının ürünüdür . Bunun çok sayıda örneğini buradan görebilirsiniz . Yine dahi ansızın aşkın kişinin özellikli tek olayı doğrulaması, artdil anının gerçekliğine yönelik güvenimizi arttırabilir . Sonuçta tek olayın gerçekten yaşandığına yönelik nesnel kanıtların (örneğin alıcı kayıtlarının) noksanlığında, hâdise anında orada çoban ansızın aşkın kişinin anıyı doğrulamasından başka tek yöntemimiz hak getire . Ancak French uyarıyor:Son basamak detaylı, safi dahi doğruluğundan %100 inanılır olduğumuz anılar birlikte büsbütün hatalı olabilmektedir . Sahte Anılara İnanç dahi Bağlılık Daha Güçlü!1989 yılında Tversky dahi Tuchin tarafından yapılan tek araştırmada, düzmece anıya iye kişilerin, yerde düzmece anıyı otantik anıdan henüz güçlü tek şekilde savundukları gösterilmiştir . En baştaki Mahmut dahi hırsızlık örneğinde, "tornavida" çalındığı yönünde hatalı tek anıya iye çoban bireyler, gerçekten "çekiç" görmüş olsalar bile, tornavida gördüklerine yönelik çok henüz güçlü tek güvence iye olmuşlardır . Halbuki çatal seçenekten alaşağı etmek gelişigüzel tek şekilde seçen kişilerde yerde tür tek özgüvene rastlanmaz . Yani düzmece anılar, yalnızca hatalı sonuçlara varılmasına sebep olmaz; aynı zamanda artdil hatalı sonuçlara dayanaksız tek özgüvene iye olunmasına sebep onay . Salvador Dali, bununla alâkadar olarak, meşhur tek şekilde şöyle demiştir:Sahte anılarla gerçek anılar arasındaki fark, mücevherler ilen aynıdır: Sahte vukuat belirsizlik sıfatı vakit henüz gerçek, henüz parlayan gözükür . Sahte Anılarla İlişkilendirilen DurumlarHafızanın Çalışma Prensiplerine Yönelik Önyargılarİlginç tek şekilde, "hafıza" kavramının nasıl çalıştığına yönelik düşünceleriniz, hafızalarınızın çalışma biçimini etkiliyor olur . Buna metahafıza inançları denmektedir . Örneğin stres yaşayan baş başa bırakmak hafızasına neler olduğu, kaybedilmiş anıların gene kazandırılıp kazandırılamayacağına yönelik inançlarınız, kıt'a . fikirleriniz, geçmişte yaşandığına inandığınız amma bozulmuş bağlaç bölük pörçük anılarınızın "gerçek" olduğuna yönelik inancınızı arttırabilmektedir . Örneğin eğer özneyi geçmişte yaşandığına inandığınız tek hâdise üzerine, olayı gözünüzün önüne getirerek artdil hâdise üzerinde düşünmenin anılarınızı güçlendireceğine inanıyorsanız, olayı hatırlamak amacıyla bunu yaptığınızda düzmece anılar yerleştirmeniz henüz olası olacaktır . Bir diğer deyişle, tek hafızanın hatırlanabilirliğine yönelik görüşleriniz hangi büyüklüğünde kısalma ise, anıları hatırlama çabası sırasında düzmece anılar oluşma belkili artdil büyüklüğünde yüksek olacaktır . Metahafıza inançlarınız, düzmece anı üretebilme yetiniz ilen belirsizlik sıfatı vakit uygun ilişkili dönüşmek zorunda değildir; çünkü yapılan araştırmalar, memelilerden çeşitliliği içerisinde "sahte anı özelliği" niteleyerek değişken dahi çeşitli tek özelliği bulunduğunu safi namına gösterememektedir . Bu, henüz ziyade, birbiriyle doğrudan ilişkili yok birçok dış faktörün tek ara yerde işlemesiyle oluşan tek hâl namına karşımıza çıkıyor imişçesine gözükmektedir . Bu faktörler arasında bağcıklı bazı diğer unsurlara tek bakalım . YaratıcılıkTahmin edebileceğiniz gibi, yaratıcı tek zekaya iye bireyler, düzmece anılar düş gücü dahi onlara emniyet babında henüz eğilimlidirler . Çünkü yerde kişilerin yarattığı düzmece anılar henüz yoğun detaya sahiptir dahi yerde veçhile konuşma merkezi onlara saplanması henüz olasıdır . Sosyal Arzulanabilirlik Duygusu dahi Sosyal BaskıAncak düzmece anılara gücünü kazandıran yalnız şey yaratıcılık değildir; aynı zamanda tek hâdise düzmece olsa birlikte tarafına inanmaya eğilimi arttıran belirsizlik sıfatı türlü kişilik özelliği bunu etkileyebilir . Bunların başında, toplumsal arzulanabilirlik duygulu dahi toplumsal baskı altında husul gelmektedir . Bunların belirsizlik sıfatı ikisi de, tek güdülenme düzmece olsa birlikte olaylara emniyet eğilimini arttırmaktadır . Sosyal namına arzulanmak razı bağlaç toplumsal baskı altında çoban bireyler, gruplarına henüz edgü uyabilmek için düzmece olayları gerçekmiş imişçesine onaylama edebilirler . Uymaya çalıştıkları grupla ilişkilendirilen ahval dahi anılar yaratırlar, çünkü yerde tür deneyimlerinin olmamasını "eksiklik" namına görmeleri olasıdır; yalnız bu, yerde üslûp tek düzmece anı yaratımını bilinçli namına yaptıkları anlamına gelmez . Sadece artdil kışkırtma ilgili husul ihtiyacından ötürü, artdil grupla alâkadar konularda çok aşkın düşünen ırk ayrımı geçmişlerine düzmece anılar yerleştirmeleri henüz olası olmaktadır . TravmaBir güdülenme geçmişinde stres bulunmasının, artdil güdülenme ileride düzmece anılar oluşma ihtimalini arttırdığı düşünülmektedir . Bu, özellikle dahi çocukluk travmaları ilen ilişkilidir . Örneğin çocuklar, umum doğaları gereği açık uçlu sorular ilen tek travmayı anlatmaları istendiğinde yerde zeminde aşkın malûmat vermeyecektir . Ancak eğer kapalı uçlu sorularla onlardan malûmat alınmaya çalışacak olursa, yerde merkezde bile azot müteakiben yine döneceğimiz gibi, düzmece anı üretimi belkili artmaktadır . Çünkü tek çocuğa yine yine nitelik sorular sorulduğunda, çocuğun soruyu doygunluk edecek cevaplar düş gücü belkili artmaya başlamaktadır . Ancak bu muzdarip çoban yalnızca çocuklar değildir; yetişkinler dahi etkilenebilmektedir . Gördüğü kötü işlem dolayısıyla stres sonrası üzüntü bozukluğu (PTSD bağlaç TSSS) çoban kadınlar, PTSD olmasa bile kötü işlem görmüş kadınlar dahi özellikle PTSD yok özellikle dahi kötü işlem görmemiş kadın dahi erkekleri havi tek çalışmada, görev edilmiş dahi PTSD çoban kadınlarda düzmece anı üretiminin (%95), PTSD yok amma görev edilmiş kadınlara (%78) dahi kötü işlem görmemiş dahi PTSD dahi dolmayan kadınlara (%79) dahi erkeklere (%86) göre çok henüz yüksek olduğu gösterilmiştir . Ayrıca yerde kadınlarda söz hafızası zayıflamış, mevcut yok dizgi eklenmiş sıklığı artmıştır . Yetişkinlikte Bağlanma BiçimleriSadece çocuklukta bile değil, yetişkinlikte diğer yetişkinlere nasıl bağlandığımıza yönelik niteliklerimizin, düzmece anıların oluşumunu etkilediği bilinmektedir . Örneğin ilişkilerinde kaçıngan çoban yetişkinlerin çocukluklarındaki eksi hissî deneyimleri hatırlama ihtimali, duygularını teftişetmek babında başkalarına düşkün çoban yetişkinlere göre henüz yüküm olmaktadır . UykusuzlukUykunun normal açıdan hangi büyüklüğünde önemli olduğunu henüz önce çok detaylı tek şekilde anlatmıştık . Bu zeminde bile halka karşımıza tek sorun namına çıkıyor: Yapılan tek çalışmada, kifayetli aymazlık uyunan dahi uyunmayan gecelerden müteakiben geçmişte öğrenilen listeler hatırlanmaya çalışıldığında, bîhâb artan bireylerde düzmece anı üretiminin dinlenik olanlardan henüz yüksek olduğu gösterilmiştir . Hele özneyi düzmece anıyla ilişkili çoban otantik anının oluşması sırasında bile fert gereğince dinlenik değilse, bilahara yerde zeminde düzmece anı oluşma belkili artmaktadır . Sahte Anı SendromuSahte anılar, bazı insanların his akıllandırma dahi günlük yaşantısını düzenli namına etkileyebilmekte dahi yaşam standartlarını düşürebilmektedir . Bu tür kişilerin düzmece anı sendromu olduğu düşünülmektedir . Genel popülasyon içindeki düzmece anı problemine ilâve olarak, yerde kişilerin düzmece anıları, onların yaşam biçimini dahi bile kişiliklerini doğrudan şekillendirmektedir . Ne mevcut özneyi bunun tek zihnî sağlık problemi olduğu akademik namına gösterilebilmiş değildir dahi yerde veçhile DSM V imişçesine kitaplarda henüz mahal almamaktadır . Yanlış Sorular, Sahte Anılar Doğurur!Bir başıdönmek düzmece anılar yerleştirmenin genişlik emeksiz yollarından birisi, artdil kişi tek şeyleri hatırlamaya çalışırken onlara kapalı bağlaç yönlendirici ("yüklü") sorular sormaktır . Vrije Üniversitesi'nden anı bilgin Annelies Vredeveldt şöyle diyor:Bence insanların anlaması mukteza şey, tek anıya nasıl erişilmemesi gerektiğidir . Birinin tek şeyi, örneğin birkaç geceleyin önce yaptığı tek şeyi bağlaç tek suç anını hatırlamasını istiyorsanız, tarafına çok sayıda sual sormanın düzgülü olduğunu düşünebilirsiniz . Ama "Adamın saçı hangi renkti?" gibi kapalı sorular sormak, henüz bile beteri "Adam kızıl saçlıydı, öyle değil mi?" gibi yönlendirici sorular sormak, çoğunlukla hatalı anıların/cevapların oluşmasına sebep olacaktır . Bu durumun türel süreçlerde hangi büyüklüğünde korkulu olduğunu oranlama edebilirsiniz . Yüklü Soru Safsatası gibi, çeşitli ispatsız varsayımlara müstenit sorular sormanın tek mantık safsatası olduğunu doğrusu biliyoruz . Ancak görgü tanıklarının sorgulanması (veya tanıkların uygunluğunun belirlenmesi) sırasında akıllıca sorulabilecek bazı sorular, tanığın anılarının bozulmasına bağlaç değişmesine sebep olur . Bu da, görgü tanıklarının ifadelerine müstenit kararlar için korkulu sonuçlar doğurabilir . Öyleyse yerde işin doğrusu nasıl yapılmalı? Görgü tanıklarının kişisel hikayelerini anlatmalarına icazet almak vererek . Sözlerini kesmeden, sorular sorgusuz . . . Eğer önemli olduğunuz tek noktadan söz ettiklerini düşünüyorsanız, özellikli sorular sorumak yerine, teşvik alkar sorular sormayı yeğlemeliyiz: "Bu bakış açısı az buçuk henüz açabilir misiniz?" imişçesine . . . Tüm bunlar, düzmece anı üretimindeki kaynağın hatalı ilişkilendirilmesi kavramına karşılık gelmektedir . İnsanlar, tek anıyı hatırlamaya çalışırlarken, artdil anının altu etapta oluşabilmesini sağlayacak gizil süreçleri birbirine karıştırmaya meyillidirler . Örneğin tek hâdise gerçekten yaşanmış olabilir, tek söyleşi sırasında istemsizce yerleştirilmiş olur bağlaç büsbütün düş ürünü olur . Özellikle dahi okul-öncesi çağdaki çocuklar, gerçek ahval ilen düzmece ahval arasındaki farkı belirleme etmekte güçlük çekmektedir . Bu durum, buluğ çağı süresince bile sürme etmektedir dahi umum namına çocuklar, kişisel düş güçlerinin ürünü çoban olaylarla gerçek olayları birbirine karıştırmaya dikkate değer miktarda henüz yatkındır . Business InsiderAnılar Nasıl Oluşuyor, Nasıl Bozuluyor?Anı üretimini, tek kameranın videoteyp kaydetmesine benzetmeye meyilliyiz; yalnız beynimizin tek anıyla alâkadar bütün detayları kaydetmediğini biliyoruz . Bir ân ilen alâkadar namına beynimize kaydedilen şey, henüz çok artdil ân içerisinde deneyimlediğimiz algılar dahi bilişsel farkındalıktır . Yani tek olayla alâkadar hissiyatımızı dahi konunun özünü hatırlamaya henüz meyilliyizdir; artdil olayın gerçek namına nasıl yaşandığını çoğu vakit hatırlayamayız . Chris French şöyle diyor:Bir anıyı oluştururken, hatalar oluşabilir . Çoğunlukla anılarımızdaki yerde hataları, gerçekten deneyimlediğimiz şeylerle değil, olmuş olması gerektiğini düşündüğümüz şeylerle doldururuz . Hatta olaydan sonra edindiğimiz hatalı bilgileri dahi anıya karışma edebiliriz . Ne yazık özneyi tüm bunlar olurken, yerde anıların bozulduğunun farkına birlikte varmayız . Anı İronisi: Bir Ânı Tekrar Tekrar Hatırlamaya Çalışmak, Onu Nasıl Bozuyor?Bir anının bozulması, cilve düzmece tek anıya dönüşümü birkaç farklı mekanizmayla yaşanabilir: Bunların başında, geçmişte yaşandığını düşündüğümüz (veya gerçekten yaşanmış) çoban tek olayı yine yine düşünmek gelmektedir . Anı ironisi ilen alâkadar yazımızda anlattığımız gibi, tek anıyı hangi büyüklüğünde sık hatırlamaya çalışırsanız, artdil anının gerçekçiliği artdil büyüklüğünde azalmaktadır . Washington Üniversitesi'nden Roddy Roediger şöyle diyor:Diyelim özneyi 10 . yaşgünü partiniz sırasında ebeveyniniz namına küpe küp deyince küp adama düp der tekil dahi yerde partiyi hatırlamanızı istedim, çünkü yerde doğum günü partiniz unutulmaz evet . Dolayısıyla ağrak yıllarda sürekli yerde partiyi hatırlamaya çalıştınız . Geçmişe yönelik anılarımızı hatırlamaya çalıştığımızda, artdil anıların altu oluştuğu zamanı hatırlama illüzyonuna sahibiz . Yani 10 yaşındaki halimizi hatırladığımızı sanıyoruz . Halbuki tek anıyı yine yine hatırlamaya çalıştığımızda yaptığımız, artdil anıyı bitimi hatırladığımız ânı hatırlamaktır . Bu veçhile belirsizlik sıfatı seferinde yerde hatırlama çabalarına düzmece anılar karışma olur dahi bu, sonunda aynı günü farklı karı bireylerinin bambaşka hatırlamasıyla sonuçlanır . Hatalı İlişkilendirme dahi Bulanık İz TeorisiBuna ilâve olarak, 1940-1950'lerde etkin çoban psikologların kullandığı öğrenmeden vazgeçme kavramı bağlaç onlardan müteakiben gelenlerin anı parçalanması dediği mefhum bunlardan birisidir . Bunun mekanizmaları gerçek namına bilinmese de, insanların davranışlarına göre yerde tür tek tecrübe yaşadıklarını söyleyebiliriz: Anıları yavaş yavaş silinir, bozunur dahi düzmece anılarla değiştirilir . Bir diğer yol, hatalı ilişkilendirme namına bilindik tek olgudur . Yani efrat düzmece anıya erişirler; yalnız yerde anının kökenlerine yönelik namına kafaları karışır . Ancak bunların hangilerinin, hangi düzeyde tesirli olduğu elhal tartışılmakta çoban tek konudur . Günümüzde onaylama gören açıklamalardan birisi Bulanık İz Teorisi namına isimlendirilmektedir . Charles Brainerd dahi Valerie F . Reyna tarafından geliştirilen yerde teori, aslen Deese-Roediger-McDermott (DRM) paradigması namına adlandırılan tek olayı açıklama etmekte kullanılmıştır . Bu paradigma, birbiriyle ilişkili kelimeler (örneğin yatak, uyku, yorgun, rüya, esneme gibi) barındıran tek listeyi okuyan birinin, yerde listeden hatırlayabildiği büyüklüğünde aşkın kelimeyi sayması istendiğinde, listede hiç yok amma konuyla ilişkili çoban (uyuklamak, horlamak dahi anlamak gibi) sözcükleri hatırlama ihtimallerinin, alakasız sözcükler hatırlama ihtimallerinden henüz yüksek olmasıdır . Reyna, şöyle diyor:Katılımcılar listede yok dizgi kolaylıkla üretebilmektedirler dahi yerde kelimelerin dahi listede olduğundan oldukça emindirler . İşte bu, mutlaka düzmece tek anıdır . Açıkçası bu, çok güçlü tek ruhsal vakıa . Bir gerçeklik uyuşmazlığı . Yani çocuk seversen beşikte, koca seversen döşekte "Hatırlayamıyorum . " dediğimiz tek olaydan söz etmiyoruz; o, hatırlamamak olurdu . Daha ziyade, "Gerçekte olmamış tek şeyin olduğunu çok safi tek şekilde hatırlıyorum . " imişçesine tek olaydan söz ediyoruz . İşte Bulanık İz Teorisi, bunu açıklamayı başaran altu teoridir . Bu teori, değiştirmeksizin hafıza dahi anne düşünce hafızası namına isimlendirilebilecek çatal çeşit hafızadan söz fiyat . Bunlardan ilki, yaşanmış tek olayı duru tek şekilde, tüm detaylarıyla hatırlamamızı sağlayan hafızadır . İkincisi ise, geçmiş tek anının yalnızca anne fikrini bağlaç özünü hatırlamaktır . İşte yerde yeni hekimlik hafızaya dayandığı için, teoriye "bulanık iz" adı verilmiştir . Reyna şöyle anlatıyor:Küçük yaşlarda değiştirmeksizin hafızamıza henüz bağlıyızdır; yalnız yaşımız ilerledikçe anne düşünce hafızası henüz baskın ağıl gelmeye başlar . Çünkü hayatlarımız, tehirli uygulamaya dayalıdır: Bir sınava çalışırsınız; yalnız öğrendiklerinizi yalnızca haftaya çoban sınavda değil, tek ahir sömestrda sorulacak sorularda dahi bile ilerde işinizde dahi kullanmaya çalışırsınız . Dolayısıyla yalnızca artdil gün bağlaç artdil haftada öğrendiğiniz şeylerle mevcut olmazsınız; hatırlama, ayrıntılı tek vakit diliminde yaşanır . İşte anne düşünce hafızası, yerde şekilde ayrıntılı dönem hatırlama olgusu üzerinde çok henüz etkilidir . Yaşlandıkça değiştirmeksizin hafızamız da, anne düşünce hafızamız bile güçlenir . Dolayısıyla söz listesini tam namına hatırlama ihtimalimiz artar; yalnız aynı zamanda artdil listede yok dizgi eklenmiş ihtimalimiz dahi faiz . Bu veçhile çocukluğumuza yönelik gerçek anılarımızı çok safi tek şekilde hatırlayabilmemizin yanı sıra, çok sayıda düzmece anıyı bile istemsiz namına yerleştiririz . Sahte Anılar Her Zaman Tehlikeli Değildir!Sahte anılar kulağa kötü tek şey imişçesine gelecek zaman de, malûm ahval altında sağladıkları avantajlar, evrimsel açıdan oldukça anlamlıdır: Her meraklı at türü imişçesine memelilerden da, merakını almak gerek . Bu, umumiyetle muğlak kavramlara mana yükleme aracılığıyla onay . Büyüdükçe, mana arayışımız bile faiz . Beynimiz, deneyimlerimizden mana çıkarmaya henüz eğilimli ağıl varidat . Ancak yerde mana arayışı, düzmece anıların oluşma ihtimalini dahi arttırır . Bu olgu, yalnızca 1 deneyle değil, altu gelecek sürüldüğünden festekiz genişlik azot 50 farklı deneyle yine edilmiş dahi doğrulanmıştır . Ana düşünce hafızası, riskli durumlarda doğru kararlar örtmek babında bile avantajlar sağlamaktadır . Eğer beynimiz yalnızca objektif, siyah-beyaz gerçekliklere odaklansaydı, olur ki düşkünlük duygumuz hiç değil gelişemezdi dahi hızlı tek şekilde değer yaratmamız (örneğin görülmemiş tek yenilebilir kaynağı bulmamız) mümkün olmazdı . Ana düşünce hafızası sayesinde, düzmece anılar zekâ pahasına, doğru çoban tercihleri yapabiliriz . Bunun genişlik edgü örneği Allais Paradoksu'nda karşımıza çıkar . Size 4 seçenek sunulduğunu düşünün:Kumar A: %100 ihtimalle 1 1000000 abd kazanacaksınız . Kumar B: %89 ihtimalle 1 1000000 dolar, %10 ihtimalle 5 1000000 abd kazanacaksınız . %1 ihtimalle hiçbir şey kazanmayacaksınız . Hangisini seçerdiniz?Matematiksel namına Kumar B henüz avantajlıdır . Ne mevcut özneyi insanların çoğu A şıkkını yeğleme fiyat . Çünkü güvenceli tek şekilde "çok aşkın para" kazanabilmek varken, sebep hiçbir şey kazanmama riskine giresiniz ki? İşte bu, olayın "ana fikridir"; dolayısıyla anne düşünce hafızanız devreye girer . Hızlı değişmeyen vermemiz gereken, riskli durumlarda A şıkkını yeğleme erişmek riyazî namına avantajlı olmasa da, ölçülü namına makuldür . Bunu gündelik hayatınızda bile görebilirsiniz: Kimi vakit evinizden çıkarken kapınızı kilitlediğinizden akşama sabaha eminsinizdir; yalnız birkaç adım gidip arabaya bindiğinizde, tek anda yerde inanılır olduğunuz malûmat ortadan kayboluverir . İçinizdeki şüphe, düzmece tek anıya karada açar: Kapıyı kilitlemedin! Bu düzmece anı sayesinde, arabadan iner dahi kapıyı yine denetleme edersiniz . Bu, tek nicelik gecikmeye sebep olsa da, ortalamada avantajlı tek tercihtir . Sahte Anılara Dikkat Etmek Hayat Kurtarabilir!Sahte anılar evrimsel namına avantajlı olsa da, inşa ettiğimiz sistemler içinde yerde tür anıların problemler yaratabileceğinin dahi farkında olmamız gerekir . Örneğin Lyn Balfour isimli tek anne, tek gün işe gitmeden önce 9 aylık çocuğunu bakımevine bıraktığına yönelik tek düzmece anı edinmiştir . Bu tür düzmece anılar, nefsi müdafaa çok sık yine eden, alışılagelen hayatlar sırasında sıklıkla karşımıza çıkar: Her gün çocuğunuzu bakımevine bırakıyorsanız, artdil gün dahi bıraktığınızı varsayabilirsiniz . Hele özneyi yorgunsanız . . . Balfour örneğinde hangi yazık özneyi çocuk elhal arabanın art koltuğunda uyuklamaktaydı . Anne, işyerine girdiğinde, çocuğunu arabada bırakır . Araba içerisindeki sıcaklık kısa tek sürede 43 dereceyi aşar dahi çocuğu, hipertermi dolayısıyla ölür . Beynimizin yerde büyüklüğünde açık tek hatası, türel tek suç teşkil fiyat mi? The Guardian gazetesine konuşan anne, düzmece anının gücünü çok safi dahi çok acı tek şekilde deneyimlemiştir:Bryce'ı bakımevine bıraktığımı dahi bile bakıcısıyla konuştuğumu hatırlıyorum . İşte bu düzmece anı deniyor . Bir şeyi yıllar süresince belirsizlik sıfatı gün, aynı şekilde yapınca, tek gün artdil şeyi aslında yapmadığınızda bile yaptığınızı sanabiliyorsunuz . Güney Florida Üniversitesi'nden moleküler fizyoloji profesörü David Diamond şöyle diyor:Bilinçli zihnimiz anıları öneme göre sıralar . Ancak hücresel seviyede hafıza böyle çalışmaz . Eğer çökertme telefonunuzu unutabiliyorsanız, çocuğunuzu bile unutabilirsiniz . İşin kötü tarafı, yerde tür olayları okuyan kişiler, böylesine "çılgın" tek düzmece anı yerleştirmesinin kişisel başlarına hiç değil gelemeyeceğine inanırlar . Halbuki yapılan çalışmalar, bırakın vasatî insanları, "fazlasıyla üstün otobiyografik hafızaya" (FÜOH bağlaç HSAM) iye bireylerde birlikte düzmece anıların sıklıkla oluşabileceğini göstermektedir . Hayat Kurtarıcı MüdahalelerBu, düzmece anıların tehlikesine yönelik yalnızca tek örnektir . Sahte anılar, insanların ömürlerinin sonlarında hatalı tercihler yapmalarına bile sebep olabilir: Örneğin 65 yaş üzerindeki 401 katılımcıya, hayatlarının nihayetinde hangi tür tek iyileştirme (örneğin CPR bağlaç tüp aracılığıyla beslek gibi) uygulanmasını isteyecekleri sorulduğunda, belirsizlik sıfatı akraba tek tercihte bulunmuştur . Aradan 1 yıl geçtiğinde, yerde katılımcıların 3'te 1'i tercihlerini değiştirmişlerdir; yalnız bunların %75'i otantik tercihlerini yanlış hatırlamıştır! Sevdiklerimizin tercihlerine yönelik anılarımızdaki yanılgı oranları %86 dolaylarına çıkmaktadır! Bu durum, tıbbi ahlâkî babında sorunları doğurmaktadır . Beslenme ProblemleriSahte anılarla alâkadar henüz ilginç tek sorun, arıcı tercihlerimizde ortaya çıkmaktadır: Çocukluğumuzda "kötü tek anımız" olduğuna inandığımız besinleri yemekten ırak durabiliriz; belirsizlik sıfatı hangi büyüklüğünde artdil besinle hiçbir kötü anı yaşamamış olsak da! Bu durumun ayrıntılı vadede dikkate değer sağlık problemlerine karada açması olasıdır . Sadece düzmece tek anıyı yerleştirmiş olmamızdan ötürü!Kötüye Kullanılabilecek Güçlü Bir Tedavi?Elbette türel konularda yaratacağı sorunların ötesinde, düzmece anıların ırk ayrımı psikolojisinin edgü bağlaç kötü yönde etkilenmesini sağlamak amacıyla kullanılmasında bile ağır ol ahlâkî problemler bulunmaktadır . Örneğin ruhsal sorunları çoban birinin, nefsi müdafaa henüz edgü hissetmesini sağlamak için, tarafına psikoterapi seansları sırasında düzmece anılar yerleştirmek ahlâkî midir? Genellikle yerde sual uykusuzluk sorulduğunda, bunun ahlâkî olmadığını düşünme eğilimi henüz yüksek olmaktadır . Bunu ahlâkî bulmayan insanlar, yerde üslûp tek uygulamanın amacını aşabileceğini, görev edilebileceğini, icazet almak alınmaksızın yapılmaması gerektiğini, yönteme yönelik kılgılı şüpheler bulunduğunu, henüz edgü alternatifler olduğunu dahi özgür iradeyi bozma edebileceğini gelecek sürmektedir . Siyasal Geçmişe Yönelik Sahte AnılarSahte anıların genişlik büyük tehlikelerinden birisi siyasî arenada karşımıza çıkmaktadır . Politikacılar, amaçlarına ulaşmak adına düzenli namına asılsız söylemekten çekinmedikleri dahi bunu kitlesel iletişim ortamı araçlarını tüketmek yaptıkları için, ferdî dahi ortaklaşa hafızada çok sayıda düzmece anının yaratılmasına sebep olabilmektedirler . Örneğin ülkelerin tarihlerindeki sosyolojik açıdan sancılı dahi travmatik ahval (katliamlar, savaşlar, demokratik altyapısı tartışmalı çoban seçimler, çatışmalar, darbeler, kıt'a . ) sırasında yaşananlar, söylenenler, deneyimlenenler, ayrıntılı vakit dilimleri süresince yine yine hatırlanmaktadır . Bunların hafızayı bozucu dağılmak olduğunu doğrusu söylemiştik . Ancak henüz önceden travmatik ahval sırasında halka imişçesine faktörlerin bilahara düzmece anı yaratımını arttırabileceğini anlattığımız gibi, yerde tür sosyolojik açıdan travmatik ahval sırasında politikacıların söylediği dahi iletişim ortamı organlarının yansıttığı bilig dahi bilahara düzmece anı üretim ihtimalini etkileyebilmektedir . TED IdeasBunun etkilerini henüz şimdiden görmek mümkündür: Patolojik düzeyde asılsız söylemeye eğik politikacılar, bitimi basamak açık yalanları sıradan gerçeklermiş imişçesine tabanlarına aşılama etmektedir . Bu yalanlar, bilahara çürütülseler bile, ferdî dahi ortaklaşa hafızada ihtimal dahi hiç değil silinmeyecek tek şekilde mahal etmekte, dolayısıyla yerde liderlere yönelik algılarımız etkilenebilmektedir . Özellikle dahi yaşlı efrat bu muzdariptir . Roediger şöyle diyor:Eğer genç tek yetişkinin geçmişe yönelik namına gerçek hatırlayamadığı tek olay, yaşlı tek yetişkin tarafından tarafına söylenecek olursa, genç yetişkinde yerde anının düzmece anıya dönüşmesi henüz düşük olasılıklıdır . Çünkü gençler, yaşlı güdülenme kişisel grubundan olmadığını, dolayısıyla anılarının düzmece olabileceğini düşünürler . Ancak yaşlı aylık genç akraba tarafından, yaşlının geçmişe üzerine gerçek namına hatırlayamadığı tek malûmat verildiğinde, onun düzmece anı namına yerleşme belkili çok henüz yüksektir . Çünkü yaşlılar hafızalarının çok edgü olmadığını, gençlerinkinin henüz edgü olduğunu düşünürler dahi kolay inandırma olurlar . SonuçTüm bunlardan bile görebileceğiniz gibi, mevcut oluşumuzun genişlik ana yapıtaşlarından birisi çoban anılarımıza dahi hafızamıza yönelik elhal öğrenmemiz mukteza birçok ayrıntı bulunmaktadır . Beynimizin mükemmel tek makine olmadığını çok ayrıntılı zamandır biliyoruz; yalnız yerde hatalı makinanın hangi sıklıkla, hangi düzeyde dahi hangi durumlarda yanılgı yaptığını doğru tek şekilde teşhis edebilmek, onlardan doğabilecek gizil sorunları ercecik başkalık etmemizi dahi ortadan kaldırmamızı sağlayabilir . Sahte anılar, hafızaya yönelik genişlik sıra dışı dahi genişlik barok olgulardan akraba olsa da, elhal onlara üzerine dahi öğrenmemiz mukteza çok aşkın şey olduğu açıktır . Fakat şu anne büyüklüğünde öğrendiklerimiz çerçevesinde söylenebilir ki, ferdî (ve bile kolektif) hafızamız ileriye doğru görülmemiş ânlar yaşamayı sürdürdükçe, geçmişe yönelik anı depomuzda bile düzmece anıların birikmeyi sürdürmesi kaçınılmaz gözükmektedir . .