20 Soruda Yeni Koronavirüs Salgını

Tarih süresince birçok salgın milyonlarca insanın ölümüne karada açtı . İnsanlık bitimi yüzyılda büyük gelişmeler yaşadı dahi tıp alanında enfeksiyonlarla mücadele edebilmek için önemli keşifler gerçekleşti . Antibiyotiklerin keşfi sanki tek çağı kapattı dahi görülmemiş tek çağ açtı . Enfeksiyon etkenlerine yönelik araştırmalar sağlığımızı gözdağı fail bakteri, virüs, küflüce türlerine karşı tesirli silahlar geliştirmemizi mümkün kıldı . Ancak, tığ hangi büyüklüğünde kendimizi geliştirdiysek mikroorganizmalar bile bize karşı müdafaa sistemlerini geliştirdi, kendilerini yeniledi . Bu sebeple günümüzde bitkilerde mukavemeti kırılmak dünyayı gözdağı fail küresel tek mesele haline gelecek . Ayrıca bitimi yıllarda sık sık değişik virüs dahi salgın hastalık bağlaçlı tamlama duymaya başladık . SARS, Kuş Gribi, Domuz Gribi, MERS… adlı etkenler dahi hastalıklar aralıklı namına gündemimize varidat evet . Nihayet mikrobiyologlar yerde sıralı tek ek fiil verdi: "Yeni dahi Yeniden Önem Kazanan Enfeksiyonlar" başlığı açıldı . Şu zihin Çin’de yaşanan görülmemiş koronavirüs salgını bile yerde konuşmada başlığı altında mahal saha tek “yeni” yayılması .  2019-nCoV adlı görülmemiş koronavirüs henüz görülmemiş doğduğu için hakkında çok azot bilgimiz yalnız çok aşkın endişemiz mevcut . Bu sebeple virüsle alâkadar bazı ana sorulara yanıt iletmek önemli önem taşıyor .  1 . KORONAVİRÜS NEDİR?Koronavirüs, sterol yaygın namına görülen tek virüs türü . Virüsün 4 abaşo türü mevcut . Ender namına hayvanlardan insanlara bulaşabiliyor . Hayvanlardan insanlara bulaştığında oluşan hastalığa “zoonoz” deniyor . Koronavirüsün insandan başıdönmek bulaşabilen türünün altu örnekleri 2003 yılında ortaya çıkan SARS dahi 2019 yılında Suudi Arabistan’da ortaya çıkan MERS salgınlarında görüldü . Şu anda gündemde çoban tür şayet SARS dahi MERS salgınlarındaki türden farklı, henüz önce tanımlanmamış görülmemiş tek tür . Yeni ortaya çıkan yerde koronavirüs türüne gıyabî ek fiil “2019-nCoV” . Hastalardan çay kenarında kuyu kazmak edilen numunelerdeki virüsün eksicik mikroskobu ilen çekilen altu fotoğraf görüntüsü Çin Hastalıkları Kontrol dahi Önleme Kurumu (CCDC) tarafından 27 Ocak’ta yayınladı . Fotoğrafta bile görüldüğü üzere virüsün yüzeyinde önsüz şamil tek uykusuzluk görülüyor . Bu kısım “taç” anlamına mevrut “korona” kelimesi ilen anlatım ediliyor . 2 . HASTALIK NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?En sık görülen, genişlik çok alil bırakan dahi genişlik çok öldüren hastalıklar cemiyet sağlığı açısından “önemli hastalık” namına tanımlanır . Ayrıca tek salgında hastalık etkeninin (virüs, toprakta bağlaç küflüce olabilir) kişiden kişiye bulaşma hızı, bulaştığı kişilerde şiddetli hastalık ortaya çıkma oranı, hastalık ortaya çıkan kişiler arasındaki ölüm oranı bile salgının hangi düzeyde önemli olduğuna işaret fiyat . Gelişen salgın için önleme dahi iyileştirme yönteminin olup olmaması bile önem taşır . Daha önce görülen koronavirüs salgınlarından SARS salgınında belirsizlik sıfatı 100 hastanın 11’i, MERS salgınında şayet belirsizlik sıfatı 100 hastanın 35’i ölümle sonuçlanmıştı . Mevcut salgında safi tek ölümlülük oranından konuşmak şu zihin için mümkün olmasa bile parasız dahi ölen kişi sayıları incelendiğinde yerde oranın SARS dahi MERS’e göre henüz düşük olduğu, yaklaşık namına yüzde 3-4 düzeyinde olduğu söylenebilir . Bu salgını önemli kılan diğer tek husus, virüsün altu defa ortaya çıkmış olmasından dolayı insanlardaki hastalık sürecinin bilinmezliği . “Virüs bulaşan kişilerden kaçı parasız oluyor, bulaştan kaç gün müteakiben hastalık ortaya çıkıyor, hastalığın mecmu süresi hangi kadar” imişçesine soruların cevapları şu zihin için gayrimuayyen dahi birçok ilim insanı yerde soruların cevaplarını keşfetmek için çalışıyor . Bu müphemiyet tüm müdahale süreçlerini dahi belirsizleştiriyor dahi tasar yapmayı zorlaştırıyor . 3 . HASTALIK NASIL ÖLDÜRÜYOR? Virüs insanlara bulaştıktan müteakiben genişlik sık akciğerlere yerleşiyor dahi çocuk seversen beşikte, koca seversen döşekte çoğalıyor . Virüs görülmemiş olduğu için bağışıklık sistemimiz dahi virüsü tanımıyor dahi karşı bırakmak için kifayetsiz kalıyor . Bu merkezde zatürre gelişiyor dahi akciğerlerin kapasitesi sınırlandığı için hastalar teneffüs sıkıntısı çekmeye başlıyor . Enfeksiyonun gittikçe yayılması ilen umumiyetle teneffüs yetmezliği ilen hastalar kaybediliyor . 4 . KİMLER RİSK ALTINDA?Salgın durumlarında kuşkusuz virüsün bulaştığı belirsizlik sıfatı parasız ölmüyor, özellikle bağışıklık sistemi zayıf çoban içtimaî gruplar tek bulaş olması eşek kuyruğu gibi ne uzar, ne kısalır önemli geçim altında . Bağışıklık sistemi zayıf çoban riskli grupların başında yaşlılar, çocuklar dahi gebeler mahal alıyor . Ayrıca astım, KOAH, böbrek yetmezliği kıt'a . vekayiname hastalıkları vukuat bile geçim grubunda mahal alıyor . Ancak şu anki görülmemiş koronavirüs salgınında altu bulgulara göre 25 yaş dahi üzerindeki kişilerde hastalık henüz aşkın . Bilinen genişlik küçük yaştaki parasız şayet 2 yaşında Çinli tek kız çocuğu . Ölüm vakalarının çoğunda (5 kişiden 4’ünde) eşlik fail vekayiname hastalıkların (Hipertansiyon, Diyabet kıt'a . ) olduğu bile belirtiliyor . Yani vekayiname hastalıkları çoban ırk ayrımı dahi yerde salgın için geçim altındaki grupta mahal aldığı söylenebilir . Risk altında çoban tek küme bile sağlık çalışanları . Özellikle tanı konulan bağlaç şüpheli hastaların yalıtılmış edildiği kuruluşlarda çalışan sağlık çalışanları yüksek geçim altında . Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre şu anne büyüklüğünde 16 sağlık çalışanının hastalığa yakalandığı malûm . Çin’in önde mevrut iletişim ortamı kuruluşu bile tek hekimin hayatını kaybettiği belirtmişti . Sağlık çalışanlarının kendilerini enfeksiyondan korumaları dahi güven içinde mesleklerini sürdürmeleri için DSÖ’nün dahi bulundukları ülkenin sağlık bakanlıklarının rehberlerini uygulamaları büyük önem sunma ediyor . Ülkemizde dahi Sağlık Bakanlığı sağlık çalışanlarının enfeksiyondan korunması için önlemler içeren tek kılavuz yayınladı . 5 . İLK NE ZAMAN, NEREDE BAŞLADI?31 Aralık 2019’da sebebi belirleme edilemeyen tek zatürre vakasının DSÖ’ye bildirilmesi ilen salgın dünya gündemine gelecek . O günü muakkip 4 gün içinde 44 vakanın henüz görülmesi ilen hâl henüz bile ağır ol tek çözme aldı . Dünyaca saygın ilmî siyaset Lancet’te yayınlanan tek makalede hastaların önemli tek kısmının Çin’in Wuhan şehrindeki çokluk ürünleri tümüyle pazarına değme hikayesinin olduğu anlatım edildi . Bu alışveriş aynı zamanda yabanıl hayvanların bile canlı namına satıldığı tek alışveriş . Hasta kişilerin değme hikayesi alındığında şayet pazara altu temasın 10 Aralık 2019’ta olduğu belirleme edildi . 1 Ocak 2020 tarihinde dahi alışveriş kapatıldı . Şu anne büyüklüğünde salgının başlangıç noktası gerçek namına belirleme edilmemiş olmakla beraberce teklifli din altu başlangıç noktasının Wuhan şehri olduğu babında oydaş . Hastalarda sorgulanan genişlik önemli konu şayet Wuhan çokluk ürünleri pazarına gidip gitmedikleri . 6 . HANGİ ÜLKELERE YAYILDI?Bu yazının hazırlandığı sırada virüs 19 ülkeye yayılmış durumdaydı . Bu ülkeler: Çin, Japonya, Kore, Vietnam, Singapur, Avustralya, Malezya, Kamboçya, Filipinler, Tayland, Nepal, Sri Lanka, Hindistan, ABD, Kanada, Fransa, Finlandiya, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri . Bu ülkelerde belirleme edilen altu vakaların umumiyetle Çin’e gezi öyküsü bulunan .  7 . TÜRKİYE'DE TANISI KONULMUŞ HASTA VAR MI?Henüz Türkiye’de tek olay saptanmadı . Ateş yüksekliği, öksürük şikayetleri ilen Konya dahi İzmir’de gözetim altına alınan Çinli turistlerde dahi şu anne kadar 2019-nCoV belirleme edilmedi . 8 . DAHA NE KADAR YAYILMASI BEKLENİYOR?İngiltereli epidemiyologların yayınladıkları bilgilere göre parasız tek kişi genişlik azot çatal bağlaç üç kişiye hastalığı bulaştırıyor . Lancaster Üniversitesi’ndeki çalışmalara göre salgının birkaç almanak içinde mecmu 190 1000 kişiye yayılabileceği oranlama ediliyor . 9 . NASIL TANI KONULUYOR?Halihazırda bilindik hastalıklar için birçok tanı yöntemi, araç gereç, çözümleme vs . bulunan . Ancak görülmemiş çıkan tek virüsün hangi olduğunu dahi ne özellikleri taşıdığını farkına varmak için ayrıntılı süren analizler yapılması . Yeni tek virüsün “yeni” olduğunu farkına varmak için bitki yapısının çözümlenip henüz önce bilindik türlerle karşılaştırılması gerekiyor . Eğer bilindik türlere uymuyorsa yerde merkezde görülmemiş olduğuna yetinme getiriliyor . Bir canlının bitki yapısını çözümlemek geçmişte yıllar alabiliyordu, şimdi şayet gelişen yordamlık ilen günler içerisinde yerde mümkün . Nitekim 9 Ocak tarihinde dahi görülmemiş koronavirüsünün bitki yapısı büsbütün çözümlendi . Hastalara tanı bırakmak için alınan balgam dahi çıkıntılı sürüntüsü numunelerinde bağcıklı virüslerin bitki yapıları çıkarılıyor, ardından 9 Ocak’ta belirleme edilen geniş dizisiyle karşılaştırılıyor .  Ancak yerde karmaşık dahi ayrıntılı süren işlemlerin henüz hızlı dahi emeksiz yapılabilmesi için ilim insanları yöntem geliştirmeye çalışıyor . Bunun için farklı ülkelerde görülmemiş yöntem geliştiren ilim insanları bulgularını DSÖ’nün yerde sıralı özgü yayına açtığı tek sayfada yayınlıyor . DSÖ dahi yerde kılavuz niteliğindeki bulguları tüm ayrıştırma çalışanlarının açık erişimine sunuyor . Özetle, görülmemiş koronavirüs için birkaç vakit bağlaç gün içinde sonuç berin kılgılı tek tanı koyma aracımız henüz yok, amma geliştirme aşamasında . Daha önceki SARS dahi MERS salgınlarında üretilen yöntemler dahi yerde görülmemiş salgındaki AR-GE çalışmalarını hızlandırıyor .  10 . NASIL BULAŞIR?Koronavirüsler umumiyetle yabanıl sterol bulunuyor yalnız ehlî sterol bile bulunabiliyor . İnsandan başıdönmek geçebilen koronavirüslerin neden olduğu SARS salgınında öne çıkan virüs kaynağı yabanıl tek kedigillerden türü çoban mis kedileriydi . MERS salgınında şayet yalnız hörgüçlü develer öne çıkan virüs kaynağıydı . Yeni koronavirüs salgınında şayet gerçek namına tek kaynarca saptanamamış merkezde . İlk zamanlar virüsün yılanlardan yayıldığına üzerine istihbarat ortaya çıkmıştı yalnız bitki materyali büsbütün çözümlendiğinde görülmemiş koronavirüsünün bitki diziliminin yılanlarda değil yarasalarda bağcıklı koronavirüse yüzde 96 oranında benzediği anlatım edildi . Virüsün geniş dizilimi SARS’a neden çoban türe dahi yüzde 80 oranında birlik içinde . Salgın altu başladığında görülmemiş koronavirüs etkeninin insandan başıdönmek bulaştığı şüpheli idi yalnız toplumda çok hızlı yayılması, hastaların diğer parasız finans değme öyküsü varlığı, ülke sınırları dışında bile vakaların görülmesi insandan başıdönmek yayılımının mümkün olduğunu gösterdi . Çin’den mevrut kargolarla virüsün bize bulaşıp bulaşmayacağı bile sık sorulan tek sual yalnız virüsün cansız yüzeylerde yaşamadığını, at bağlaç insanların canlı hücrelerinde yaşayabildiğini belirlemek gerekiyor . Virüsün tek kişiye bulaşmasından hastalık belirtilerinin ortaya çıkışına büyüklüğünde geçen süreye kuluçka (inkübasyon) süresi deniyor . Yeni koronavirüsün kuluçka süresinin 2 ila 10 gün olduğu oranlama ediliyor . Hasta kişilerden bağlaç hastalığı taşıyan hayvanlardan bulaş damlacık aracılığıyla (hapşırma, öksürme sırasında saçılan dahi kalamin asılı kalabilen küçük sıvı damlalarının başka aç tavuk kendini arpa ambarında sanır tarafından solunmasıyla) gerçekleşiyor . Toplumda belirsizlik sıfatı kış görülen yorgunluk salgınlarında olduğu imişçesine koronavirüsler dahi teneffüs aracılığıyla yayılıyor . Ayrıca virüsün mukozal yüzeylere (ağız içi, gözler, çıkıntılı içi imişçesine vücudun iç yüzeylerine) teması bile bulaş açısından yüksek geçim içeriyor . Bu sebeple parasız ırk ayrımı yalıtılmış ocak iyileştirme edilmesi, sayrılarevi havalandırma sisteminin kifayetli olması önem taşıyor . Hastaların yatırılması için kifayetli mahal olmadığında şayet salgın hastalarına özgü ayrılmış çok yataklı ocak tedaviye sürme edilebileceği DSÖ tarafından belirtiliyor . 11 . BULAŞTIĞINDA İLK BELİRTİLER NELERDİR? SPESİFİK BELİRTİSİ VAR MI?Hastalığın belirtileri bayağı tek soğuk algınlığından zatürreye büyüklüğünde uzanan geniş tek yelpazede dağılıyor . Sık rastlanan genişlik önemli belirtileri şayet yüksek ateş, balgamlı öksürük, soluk darlığı . Belirtisini gördüğümüzde doğrudan hastalığı tanıyabileceğimiz özellikli tek belirtisi bulunmayan . 12 . "BENİM DE YÜKSEK ATEŞİM, BALGAMLI ÖKSÜRÜĞÜM VAR . YOKSA BEN DE Mİ? . . "Yukarıda bahsedilen belirtilerin tek kişide mevcut olması kuşkusuz görülmemiş koronavirüs hastası olduğunu göstermek için çok kifayetsiz . Çünkü yerde araz belirsizlik sıfatı sezon gelişen yorgunluk enfeksiyonunda bile bulunan . Bu sebeple tek kişide koronavirüs şüphesi olabilmesi için yukarıdaki belirtilere ilâve olarak;a . Son 14 gün içinde uzakdoğuya gezi etmiş bağlaç Çin’de bulunmuş olmak b . Tanı konulmuş tek hastaya yakın değme öyküsü c . Hastaların iyileştirme edildiği kurumlarda çalışıyor/bulunuyor olmakkriterlerinden genişlik azot alaşağı etmek karşılıyor olması gerekiyor . Eğer yerde üç kriterden alaşağı etmek taşımıyorsanız, görülmemiş koronavirüs hastalığı açısından şüpheli olay sınıfında değilsiniz . Özetle; ateşiniz, balgamlı öksürüğünüz varsa dahi yukarıdaki kriterlerden alaşağı etmek taşıyorsanız görülmemiş koronavirüs hastalığı açısından şüpheli vakasınız dahi çabucak genişlik yakın tavsiye hastaneye başvurmalısınız . (Türkiye’deki 25 tavsiye başhekim listesine şu linkteki Sağlık Bakanlığı rehberinden erişebilebilir: https://hsgm . esenlik . gov . tr/tr/haberler/ncov-rehber-ve-vaka-bilgi-formu . html)13 . AŞISI VE TEDAVİSİ VAR MI?Hastalığın etkeni çoban virüs henüz görülmemiş keşfedildiği için tek aşısı bile bulunmayan . Aşı çalışmaları hızla başlamış merkezde yalnız geliştirilecek tek aşının hazırlıklarının aylar, piyasaya çıkışının şayet yıllar sürebileceği anlatım ediliyor . Bu sebeple aşı çalışmaları ayrıntılı erimli çözümler arasında . Hastalığın görülmemiş olmasından ötürü önceden belirlenmiş tek tedavisi dahi bulunmuyor . Mevcut vakalara yalnızca müzahir iyileştirme sunuluyor . Örneğin, teneffüs yetersizliği gelişenlere işleybilim teneffüs cihazları ilen teneffüs desteği sunuluyor, bağışıklık sistemi zayıf olduğu için bulunan hastalığa görülmemiş enfeksiyonların bile eklenmemesi için önlem alınabiliyor . Özetle insanlığın altu defa karşılaştığı yerde virüs için şu zihin itibarıyla yapabileceklerimiz çok kısıtlı .  Her hangi büyüklüğünde aşısı olmasa bile dar boğaz yerde hastalıktan korunması için yapılabilecek bazı müdahaleler hastalığın önlenmesi için çok önemli . Örneğin şu anda içtimaî düzeyde genişlik önemli müdahale hastahanelerde çalışmaları . Kesin tanı almış bağlaç şüpheli vakaların mizantrop yalıtılmış edilmesi, salgının kitlesel boyuta ulaştığı şehirlerde şayet toplanmış yaşam alanlarının karantinaya alınması örneklerden bazıları . Şu anda Çin’de 56 1000000 nüfus hastahanelerde altında . Özellikle salgının başladığı Wuhan şehrinden çıkışlara icazet almak verilmiyor . Karantina geçerli bazı bölgelerde insanların ana ihtiyaçlarının (yiyecek, su, kıyafet kıt'a . ) karşılanmasında bile üzgüsel sorunlar oluşmaya başlamış merkezde . Wuhan kentinde tek kadın, etüv tükenmiş yaşlı tek çiftle kişisel yiyeceklerini paylaştığını belirtiyor dahi istikbal günlerde yenebilen sorunu nasıl çözeceğini bilmediğini dahi yardım istediğini belirtiyor . Bu imişçesine salgınlarda tek bağlaç birkaç başhekim yalnızca salgın vakalarının incelenmesine ayırma edilmesi Dünya Sağlık Örgütü tarafından öneriliyor . Çin’de dahi yerde amaçla görülmemiş tek prefabrik başhekim inşaatı sürüyor dahi günler içinde tamamlanması hedefleniyor . 14 . ÜLKELER HANGİ ÖNLEMLERİ ALIYOR?Salgın babında Çin yoğun önlemler almış merkezde . Topluma genişlik çok yansıyan önlem kapsamlı karantinalar dahi gezi kısıtlamaları . Bu kısıtlamalar virüsün yayılımını yavaşlatıyor dahi müdahale fırsatı oluşturuyor . Ay takvimine göre görülmemiş yıl etkinliklerinin ertelenmesi, okulların 2 almanak dinlenme edilmesi, salgın hastalarına özgü görülmemiş hastanelerin kurulması, yabanıl at satışlarının durdurulması, salgın süresince toplanmış etkinliklerin yasaklanması alınan önlemlerden birkaçı . Salgından etkilenen diğer ülkeler Çin’den mevrut yolcular için termal alıcı sistemleri kuruyor, ülke çıkışında dahi girişinde yüksek ateşli efrat belirleme edilmeye çalışılıyor . DSÖ, yerde imişçesine bunalım durumlarında ülkelerin halkla sıkı iletişim içerisinde olmasını dahi uykusuzluk doğru dahi güvenilir bilig sunulmasını, ülkede altu olay görüldüğünde yapılacak açıklamaların belirlenmesini, toplumla değme edecek yöneticilerin belirlenmesini öneriyor . 15 . TÜRKİYE'DE DURUM NE?Ülkemizde dahi Sağlık Bakanlığı sağlık çalışanlarının enfeksiyondan korunması için önlemler içeren tek kılavuz yayınladı . (Gelişmelere göre güncellenen kılavuz erişim linki: https://hsgm . esenlik . gov . tr/tr/haberler/ncov-rehber-ve-vaka-bilgi-formu . html) Sağlık Bakanlığı ilim kurulunun özenli çalışmasıyla hazırlanan rehbere göre sağlık çalışanları bayağı önlemlerle özellikle kendilerini özellikle dahi aç tavuk kendini arpa ambarında sanır arası bulaşı genişlik organ indirebilir . Ülkemizde dahi 25 sayrılarevi Sağlık Bakanlığı tarafından tavsiye sayrılarevi namına yılan edildi . Türkiye’de olay görüldüğü takdirde hastalar yerde tavsiye hastanelerde iyileştirme altına alınacak . Sağlık Bakanı Dr . Fahrettin Koca’nın açıklamalarına göre ülkemize Çin’den mevrut uçuşlara yönelik havalimanlarında termal kameralarla taramalar bile yapılmaya başlandı . Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü bünyesinde dahi tek ameliyat merkezi oluşturuldu . Türk Hava Yolları (THY) Çin'in Pekin, Guangzhou, Şangay dahi Xian şehirlerine düzenledikleri seferleri 9 Şubat'a büyüklüğünde durdurdu . Ayrıca Wuhan’daki vatandaşlarımızdan dileyenlerin Türkiye’ye dönebilmesi için dahi tek yolculuk düzenlendi . 16 . KENDİMİ NASIL KORUYABİLİRİM?Bireysel düzlemde Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyeleri şu şekilde:a . Grip, nezle, zatürre kıt'a . hastalığı çoban kişilerle yakın temastan kaçınılmalıb . Özellikle parasız insanlara değme sonrasında ağyar sık sık yıkanmalıc . Kırsal alanlarda yabanıl hayvanlarla temastan dahi ölü at cesetleriyle temastan kaçınılmalıd . Öksürürken dahi hapşırırken ağız dahi burnu kapatacak şekilde dirseğimizin iç kısmını kullanılmalı, eğer ağyar kullanıldı şayet yıkanmalıe . Hastanelerde enfeksiyondan dehalet yöntemleri özenle uygulanmalı . fiyat . Et ürünleri dahi yumurtalar edgü pişirilerek yenmelig . Canlı at pazarları bağlaç petlerde ülke hijyeni dahi teneffüs hijyenine uyanıklık edilmeli . '''hicri''' . Ellerin göz ağız dahi buruna teması genişlik organ indirilmeli . açınık . Hasta hayvanların değme ettiği eşyalara temastan kaçınılmalıj . Uzakdoğuda çoban vatandaşlarımız pastörize olmamış süt, insanlarda dahi insanlarda ürünlerini tüketmemeli . komutan . Sağlık çalışanları bakanlığın dahi Dünya Sağlık Örgütü’nün sunduğu nitelik standartlarına elverişli tıbbi malzemeler kullanmalı . Hastanelerde şüpheli kişilerden alınan numunelerin taşınmasında mutlaka başhekim pnömatik tüp sistemleri kullanılmamalı, numuneler elden bırakma edilmeli . 17 . İNTERNETTE DOLAŞAN BİRÇOK KORKUTUCU HABER VAR . KİME GÜVENMELİYİZ?Toplumu endişeye düşüren dahi hakkında safi bilimcilik azot olduğu konular asılsız salık salgınlarına elverişli tek alan oluşturabiliyor . Toplumsal endişe ırk ayrımı zihninde birçok sual ortaya çıkarıyor, safi malûmat olmadığı için cevaplanamamış sorular şayet hızla asılsız bilgilerle karşılanabiliyor . Sosyal medyada dolaşan istihbarat işlevcilik henüz aşkın paniğe dahi korkuya gönderme edebiliyor . Korku dahi ürkü şayet dar boğaz uyum içerisinde devinim etmesinin önünde önemli tek mâni . Bu sebeple teklifli kurumların, millî dahi uluslararası iletişim ortamı kuruluşlarının haberlerini yeğleme etmek, toplumsal medyada dolaşan dahi doğrulama edilmemiş bilgilere sunulan kalmaktan kaçınmak, medyada görülen dahi “uzman” namına maruz kişilerin yetkinliklerini sorgulamak, maruz bilgileri doğrulama etmeye çalışmak sağlıklı bilig eline geçmek için dahi büyük önem sunma ediyor . 18 . KORONAVİRÜSLERLE İLGİLİ DOĞRU BİLGİLERİ NEREDEN EDİNEBİLİRİM?Mevcut salgınla alâkadar genişlik doğru bilig Dünya Sağlık Örgütü’nün web sitesinde gün berilyum gün yayınlanıyor . Salgına yönelik bilig özet namına “durum raporları” bölümünde belirsizlik sıfatı gün listeleniyor . Türkiye’ye yönelik gelişmeler için genişlik doğru malûmat kaynağı şayet Sağlık Bakanlığı web sitesinin duyuruları dahi bakanlık yetkililerinin basın açıklamaları . Daha detaylı bilig için şayet Çin başta dönüşmek üzere salgınla ilgilenen devletlerin sağlık bakanlıklarının dahi yaratma sağlığı kurumlarının web siteleri güvenilir bilig sunuyor . 19 . DSÖ'NÜN BU SÜREÇTEKİ FONKSİYONU NEDİR?2005 yılında imzalanan “Uluslararası Sağlık Düzenlemeleri – 2005” anlaşmasına göre küresel ölçekteki salgınlarda Dünya Sağlık Örgütü’nün uyum sorumluluğu bulunan . Bu anlaşma DSÖ’ye üye 196 ülke için türel namına bağlayıcı . Bu sebeple ülkelerin tek salgın geliştiğinde alâkadar bilgileri DSÖ ilen paylaşması dahi yapılacak koordinasyona katılması gerekiyor . DSÖ’nün dahi yerde tekalif kapsamında üye ülkelere hızlı dahi güvenilir malûmat sağlaması, kılavuzluk etmesi, gelişmeleri üye ülkelerle paylaşması gerekiyor . 20 . DSÖ "ACİL DURUM” İLAN ETMEK İÇİN BEKLEDİ?Daha önce SARS, Kuş Gribi (H5N1), Domuz Gribi (H1N1), Ebola, Zika, Çocuk Felci salgınlarında derhal hâl yılan fail DSÖ, 22 Ocak’ta yapılan toplantı neticesinde derhal hâl yılan erişmek için henüz er olduğuna yetinme getirdi . Bu konuşmada uluslararası gündemde dahi tartışmalı olmakla beraberce derhal hâl yılan edilmemesine neden çoban argümanlar şu şekilde sıralanabilir:    Yeni Koronavirüs salgınının ölümlülük oranı MERS dahi SARS salgınlarına göre henüz düşük namına oranlama ediliyor .     Virüsün bulaş hızı çok yüksek değil . (R0 değeri 1 . 4-2 . 5 düzeyinde)    İnsandan başıdönmek bulaş oluyor yalnız mekanizması gerçek namına anlaşılmamış merkezde .     Virüs kaynağı gerçek namına bilinmiyor .     Hastalığı doğrulama edilen vakaların yalnızca yüzde 25’i şiddetli yayılması düzeyinde .     DSÖ’nün umum tutumu, yıkıcı etkileri olabilecek tecimsel kısıtlamaları minimize erişmek yönünde . 22 Ocak'taki toplantıdan tek derhal hâl kararı çıkmamıştı yalnız 30 Ocak'ta yapılan toplantıda DSÖ derhal hâl yılan etti . Bu ilanda, Çin'in üzerine düşeni fazlasıyla yaptığı, salgının sağlık sistemi zayıf çoban ülkelere yayılmasının çabucak önlenmesi gerektiği, salgına uluslararası koordinasyonla müdahale edilmesi gerektiği, uluslararası gezi dahi ticareti kısıtlamaya lâzım olmadığı vurgulandı . Acil hâl yılan edilmesi kısaca şu biliş geliyor: Birleşmiş Milletler'e üye çoban tüm ülkelere genişlik üst düzeyde durumun önemli olduğu anlatım edilmiş oluyor . Bunun üzerine ülkeler, sınırlarını kapatma, uçuşları bozma etme, ticareti sınırlama kıt'a kararları kendileri verebiliyor . Bu zeminde uluslararası gezi dahi ticaretin sınırlanmasının iktisadî açıdan yıkıcı etkileri olabileceğinden dolayı, yerde zeminde kısıtlama kararı yılan fail ülkelerin kararlarını ilmî kanıtlara dayandırmaları gerektiğine üzerine DSÖ uyarıyor . [Tıp camanbay dahi karı hekimi çoban Abdullah Uçar, aynı zamanda İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nda basamak öğrencisidir] .